کارآیی مهم ترین نماتد بیماری زای حشرات منطقه یاسوج علیه آفات محصولات انباری، tribolium confusum و sitophilus oryzae

یکی از مشکلات بشر در آینده تهیه غذای کافی برای جمعیت در حال افزایش است. حدود یک سوم محصولات کشاورزی در دنیا به وسیله آفات، علف های هرز و عوامل بیماری زای گیاهی از بین می روند. غلات و حبوبات از مهمترین نیازهای غذایی انسان می باشند و پس از برداشت تا زمان مصرف این محصولات باید به مدت زمان طولانی در انبارها نگهداری شوند. حشرات، کنه ها، قارچ ها و مهره داران از عوامل ایجاد خسارت به محصولات انباری می باشند. حشرات به علت توان زادآوری بالا و شرایطی که در انبار برای آنها فراهم می شود معمولاً خسارت بیشتری به محصولات انباری وارد می کنند. امروزه برای کنترل آفات انباری بیشتر از سموم شیمیایی گازی و گاهی از اشعه های رادیواکتیو استفاده می شود که خطرات جبران ناپذیری برای انسان و محیط پیرامون وی دارد. استفاده از سموم شیمیایی آفت کش اثرات سوء زیادی از جمله اثر روی موجودات غیر هدف، مسمومیت برای انسان و دیگر پستانداران، بروز مقاومت حشرات در مقابل سموم مورد استفاده، آلودگی های زیست محیطی و غیره دارد. با توجه به اثرات سوء کاربرد بی رویه سموم شیمیایی در محیط زیست و همچنین اثرات مخرب آن ها بر سلامتی انسان، محققین بیش از پیش به فکر استفاده از عوامل غیرشیمیایی در کنترل آفات کشاورزی هستند و در این راستا استفاده از عوامل بیولوژیک را در سرلوحه و دستور کار کنترل آفات قرار داده اند. موجودات زنده ای که برای کنترل بیولوژیک استفاده می شوند عبارتند از: انگل ها، شکارچی ها، عوامل بیماری زا و علف خوارها که در این تحقیق از نماتدهای بیماری زا استفاده شده است. در حال حاضر جنس های steinernema (از خانواده ی steinernematidae) مهم ترین نماتدهای مورد استفاده در تحقیقات مبارزه ی بیولوژیک در آزمایشگاه های مهم جهان هستند. این نماتدها قادرند به صورت انتخابی بر روی بسیاری از حشرات و برخی بندپایان تأثیر بگذارند بدون این که اثر سویی بر پستانداران یا گیاهان داشته باشند. مرگ نسبتاً سریع (48-24 ساعت پس از آلودگی) و دامنه ی وسیع میزبانی این نماتدها از علل استفاده از این موجودات زنده به عنوان عوامل مبارزه ی بیولوژیک و همچنین تولید تجاری آن ها در سطح کوچک، به شمار می آید. جهت بررسی کارآیی نماتدهای بیماری زا بر روی آفات انباری از نقاط مختلف استان کهگیلویه و بویر احمد، تعداد 62 نمونه خاک جمع آوری گردید و وجود یا عدم وجود نماتد بیمارگر در آن ها بررسی شد و دو گونه نماتد بیمارگر، s. feltiae وs. carpocapsae شناسایی شدند. سپس اثر این دو نماتد بر روی دو گونه آفت انباری، سرخرطومی برنج sitophilus oryzae و سوسک آرد tribolium confusum آزمایش گردید. این آزمایشات در یک طرح بلوک کامل تصادفی در 5 غلظت (2000، 1000، 500، 250 و صفر نماتد در هر میلی لیتر)، 4 تکرار و 4 درجه حرارت (25، 5/27، 30 و 5/32 درجه سانتی گراد) در 3 زمان (24، 48 و 72 ساعت) انجام گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که نماتد s. carpocapsae با 100 درصد مرگ و میر در سرخرطومی برنج در غلظت 2000 نماتد و دمای 30 درجه سانتی گراد پس از 72 ساعت بهترین کارآیی را دارد. همچنین s. carpocapsae در غلظت 2000 و دمای 5/32 درجه سانتی گراد پس از 72 ساعت باعث 5/82 درصد مرگ و میر در سوسک آرد شد. بالاترین درصد مرگ و میر برای s. feltiae در دمای 30 درجه سانتی گراد و غلظت 2000، پس از 72 ساعت (5/77 درصد) علیه سرخرطومی برنج مشاهده شد. بیشترین درصد مرگ و میر سوسک آرد توسط s. feltiae در دمای 5/27 درجه سانتی گراد و غلظت 2000، پس از 72 ساعت (5/67 درصد) بود.